Historia Szkoły Podstawowej w Rozogach
Na Mazurach od czasów reformacji istniały szkoły kościelne z pastorem w roli nauczyciela, od XVII wieku ten stan zaczął zmieniać się i posadę nauczyciela zajmował diakon. Posada rektora – nauczyciela i organisty w Rozogach została prawdopodobnie utworzona wraz z powołaniem pierwszego pastora Martina Grabowiusa lub w niedługim czasie po 1670 roku. Kronika kościelna wspominała o rektorze dopiero w czasie pełnienia posługi religijnej przez pastora Raphaelo Skerlo (1691-1710), bez podawania jego imienia i nazwiska. Pierwszym znanym rektorem, wymienionym w kronice w 1720 roku był Knobbe. Na mocy królewskiego reskryptu z 1717 roku rodzice zostali zobowiązani do posyłania dzieci do szkoły. W szkole nauczano w języku polskim, podstawowym podręcznikiem była polska Biblia. Uczęszczały do niej dzieci w wieku 6-13 lat, aż nauczą się czytać i poznają naukę Chrystusa, aby móc przystąpić do konfirmacji po publicznie zdanym egzaminie.
W Rozogach w 1800 roku funkcjonowała szkoła jednoklasowa licząca 85 uczniów z jednym nauczycielem, w 1826 roku utworzono drugą, a w 1839 roku trzecią klasę. W połowie XIX wieku w Rozogach były trzy klasy i nauka odbywała się na dwie zmiany rano i po południu. Według danych z 16 kwietnia 1851 roku do klasy pierwszej przed południem uczęszczało 23 uczniów, po południu 40; do klasy drugiej rano 19 uczniów, po południu 38; i do klasy trzeciej rano 88, po południu 93. Pod koniec wieku XIX wieku w szkole w Rozogach liczba dzieci kształtowała się następująco: w 1885 roku – 411, w 1890 roku – 388, w 1895 roku – 426.
Istotnym problemem funkcjonowania szkoły była frekwencja uczniów, dlatego w 1828 roku wydano dwie instrukcje o frekwencji uczniów w szkole i o zarządach szkół, uzupełnione w 1831 roku przewidujące kary pieniężne dla rodziców nieposyłających dzieci do szkoły. W organizacji szkoły ważnym elementem była sprawa bezpośredniego nadzoru szkolnego sprawowanego przez inspektora szkolnego, którym był pastor. W szkole funkcjonowała rada szkolna, w skład której wchodził pastor jako inspektor szkolny, przedstawiciel króla, sołtys i dwóch ojców wybranych na 6 lat z całego obwodu szkolnego. Pierwszym rektorem pochodzącym z Rozóg był Mialki sprawujący swój urząd w latach 1909 – 1919.
Warunki lokalowe szkoły w XIX wieku nie odpowiadały potrzebom nauczania, w piśmie z 4 października 1804 roku pastor David Zieliński podjął starania o budowę nowego budynku szkolnego w Rozogach. Zakupiono nawet drzewo na budowę nowego budynku, lecz budowy nie rozpoczęto. Natomiast rozpoczęła się wieloletnia bezskuteczna wymiana pism w tej sprawie. Szkoła elementarna 1 stycznia 1897 roku została przekształcona w 6-klasową z 6 nauczycielami. Mieściła się ona w prywatnych domach: i tak I klasa u rektora, II klasa u organisty, a III w sąsiedztwie dzwonnicy, IV w budynku Otto Berneckera, pozostałe klasy w starym budynku szkoły, który znajdował się „za rzeką”. Gmina w Rozogach w dniu 17 grudnia 1891 roku kupiła od parafii plac po starym kościele za kwotę 1500 marek, na którym wybudowano nowy nowoczesny budynek szkoły z 3 mieszkaniami dla nieżonatych nauczycieli. Koszt budowy szkoły wyniósł 28500 marek. Uroczystość otwarcia i poświęcenia nowej szkoły odbyła się 1 października 1898 roku.
W Rozogach w XIX wieku istniały zakłady kształcące nauczycieli, pierwszym od 1826 roku była preparanda; tak nazywano kurs przygotowujący do nauki w seminarium nauczycielskim.W rejencji królewieckiej w 1826 roku radca szkolny Gustav Friedrich Dinter wyznaczył trzech nauczycieli, którzy poprowadziliby preparandy na Mazurach, jednym z nich był Johann Senff w Rozogach. Królewskie Prowincjonalne Kolegium Szkolne 16 października 1866 roku przekształciło preparandę w pomocnicze seminarium kształcenia ewangelickich nauczycieli do szkół mazurskich. Liczbę uczniów określono na 30, nauka miała trwać 3 lata, kierownikiem został Johann Ludwig Mahraum.
Seminarium otwarto 20 listopada 1866 roku. Obecni byli: radca szkolny Eduard Bock, superintendent szczycieński Friedrich Ludwig Riemer, liczni duchowni, urzędnicy ze Szczytna, (chociaż nie przyjechał landrat), nauczyciele z całego powiatu. Ceremonia rozpoczęła się o 1130 w budynku seminarium. Radca E.Bock, dyrektor J. L. Mahraun i superintendent F. L. Riemer wygłosili stosowne mowy, śpiewały chóry seminaryjny i szkolny. Jak stwierdzono „ludność mazurska przyjęła utworzenie zakładu z wielką radością”.
Wraz z założeniem seminarium powstała potrzeba istnienia szkoły ćwiczebnej, w której przyszli nauczyciele mogliby oglądać wzorcowe lekcje i sami je, w ramach zajęć prowadzić. Rozogi posiadały trzyklasową szkołę parafialną i postanowiono, że „szkołą ćwiczebną” będzie „polska klasa” oraz klasa niemieckojęzyczna. Wybrano te klasy, ponieważ chciano, aby seminarzyści wprawiali się w nauce w języku polskim. Poziom szkoły ćwiczebnej był bardzo niski, do niższej, utrakwistycznej klasy uczęszczało 32 dzieci polskich i 76 niemieckich. Ogólnie określono je jako „martwe i tępe”, przy czym polskie zdecydowanie ustępowały swoim niemieckim kolegom. Wśród polskich jedynie sześcioro umiało z trudnością czytać po niemiecku. Nie znały przypowieści biblijnych i pieśni kościelnych. Umiały liczyć jedynie do dziesięciu, ale wiele z nich nie potrafiło już dodawać w tym zakresie. Z powodu braku perspektyw dalszego rozwoju seminarium, oraz kształtowania się miejskiego charakteru Szczytna postanowiono tam przenieść zakład kształcenia nauczycieli. Umowę w sprawie przeniesienia seminarium z Rozóg do Szczytna kolegium szkolne, reprezentowane przez radcę Johanna Ottona Gawlicka, podpisało z magistratem szczycieńskim 18 lipca 1881 roku. Seminarium do Szczytna przeniesiono 1 października 1884 roku i uroczyście otwarto 22 października 1884 roku. Niezależnie od seminarium przez cały czas funkcjonowała także preparanda przygotowująca kandydatów dla potrzeb seminarium. W 1884 roku przeniesiono ją wraz z seminarium do Szczytna, następnie w 1899 roku – do Morąga. Seminarium wypuściło kilkuset nauczycieli, którzy zasilili szkolnictwo mazurskie, przyczyniając się do znacznej poprawy jego poziomu, co dało się zauważyć od końca lat osiemdziesiątych XIX wieku.
Rozogi zostały zajęte przez Armię Czerwoną 24 stycznia 1945 roku, wcześniej mieszkańcy opuścili miejscowość szukając ratunku w ucieczce na zachód, a budynek szkoły został spalony przez Rosjan.
Po przejęciu Prus Wschodnich przez państwo polskie, została tutaj zorganizowana polska szkoła przez powiatowego inspektora szkolnego Stanisława Żenczykowskiego. Pierwszą nauczycielką została Rajewska, która rozpoczęła pracę 1 września 1945 roku, lecz po dwóch miesiącach została zwolniona. Po niej również dwa miesiące pracowała nauczycielka Lipkówna, która przeniosła się do Świętajna, wskutek czego szkoła kilka miesięcy z powodu braku nauczycieli była nieczynna.
Władysław Helman 1 czerwca 1946 roku otrzymał nominację na kierownika Szkoły Podstawowej w Rozogach wydaną przez S. Żenczykowskiego. Warunki lokalowe i baza szkoły były w fatalnym stanie, posiadała ona 10 ławek, 2 stoły, 2 krzesła i połamaną tablicę. Szkoła mieściła się od 1945 roku w prywatnym budynku poniemieckim, w domu Bayera. W następnym roku szkolnym została donajęta druga izba w domu Mazura Olbrysia, oraz zaczęto remontować dom po żandarmerii niemieckiej, w którym urządzono jedną klasę i przedszkole. Wizytator okręgowy Hermanowicz 16 listopada 1947 roku wizytował szkołę, przyznał 100.000 zł nagrody na umeblowanie szkolne. Za tę kwotę zakupiono 4 tablice, 4 półbiurka, 4 krzesła i 42 ławki. Przy szkole została zorganizowana od 1 grudnia 1947 roku bursa dla uczniów. W miesiącach zimowych mieszkało w bursie 25 wychowanków, w miesiącach letnich 15. Koszty utrzymania w bursie opłacali częściowo wychowankowie, częściowo Kuratorium Okręgowego Szkolnictwa Olsztyńskiego, które przysyłało 100 zł miesięcznie na każdego wychowanka. Świetlica szkolna została otwarta 1 grudnia 1947 roku, zajęcia w niej odbywały się we wtorki, czwartki i soboty od 15:00 do 18:00 po południu. Bibliotekę z 86 tomami utworzono 1 października 1948 roku. W 1952 roku został wyremontowany dawny budynek szkolny, liczył on 7 dużych sal, kancelarię, pokój nauczycielski, na II piętrze znajduje się mieszkanie pokój z kuchnią, który zajmowała woźna szkoły, Stefania Dąbkowska. Pięć sal zajęto na klasy, jedną na pomoce naukowe, jedna stanowi salę rekreacyjną. W 1959 roku boisko i budynek szkolny został ogrodzony siatką. W szkole 12 stycznia 1960 roku odbyło się spotkanie z Karolem Małłkiem na temat historii Mazur, opowiedział również kilka gadek mazurskich w gwarze mazurskiej.
W latach 80. XX wieku rozpoczęto rozbudowę szkoły, 1 września 1990 roku oddano do użytku pierwszych 6 sal lekcyjnych, zostały tam przeniesione klasy I – III. Szkoła liczyła wówczas 258 uczniów (13 oddziałów). Kolejne skrzydło rozbudowanego budynku szkoły oddano do użytku 1 września 1996 roku, liczba sal lekcyjnych wzrosła do 14, liczba uczniów do 309. Od tego roku w szkole funkcjonuje stołówka szkolna. Modernizacja zakończyła się 1 września 2000 roku oddaniem do dyspozycji uczniów nowoczesnej pełnowymiarowej sali gimnastycznej, odbyła się wówczas w Rozogach Wojewódzka Inauguracja Roku Szkolnego w Województwie Warmińsko – Mazurskim, w której udział wzięli: metropolita warmiński abp Edmund Piszcz, Kurator Oświaty Ewa Roman, marszałek województwa Andrzej Ryński, wojewoda Zbigniew Babalski, posłowie i senatorowie oraz liczni zaproszeni goście. Reforma ministra Mirosława Handke 1 września 1999 roku przekształciła Szkołę Podstawową w Rozogach z 8 – klasowej w 6 – klasową.
W październiku 2002 roku szkoła przystąpiła do akcji „Szkoła z klasą” organizowanej przez „Gazetę Wyborczą” wraz z portalem gazeta.pl oraz Centrum Edukacji Obywatelskiej pod patronatem prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. Szkoła Podstawowa w Rozogach 10 października 2003 roku otrzymała certyfikat „Szkoła z klasą”, jako jedyna w Gminie Rozogi i w powiecie szczycieńskim.
W sobotę 22 kwietnia 2006 roku w Szkole Podstawowej w Rozogach odbyło się spotkanie absolwentów roczników 1946-1999, powodem była mijająca w roku szkolnym rocznica 60-lecia szkoły. Na zjazd przybyło około 150 absolwentów z Olsztyna, Ostrołęki, Szczytna i Warszawy oraz innych stron Polski. Wysłuchano informacji dyrektora Zbigniewa Kudrzyckiego dotyczącej tworzenia i działalności szkoły w minionych latach. Ważne wydarzenia z życia szkolnej społeczności udokumentowane zostały zdjęciami, które zakręciły łezkę w oku niejednemu absolwentowi. Chcieliśmy stworzyć okazję do refleksji, wzruszeń, a przede wszystkim powrócić do szkolnych przyjaźni – powiedziała polonistka Teresa Sikorska. Nie mieliśmy studiów, uczyliśmy tego, co dyrektor kazał. Na fizykę zbieraliśmy kamyki, szkiełka i inne rzeczy. O pomocach naukowych nie było mowy – wspominał lata 1946-1952 nauczyciel emeryt Stanisław Magdaleński.
W 30. rocznicę wyboru Karola Wojtyły na papieża, 16 października 2008 roku Szkoła Podstawowa w Rozogach otrzymała imię Jana Pawła II. W uroczystości udział wzięli: Jan Maścianica – Wicewojewoda Warmińsko – Mazurski, Jego Ekscelencja ks. abp dr Wojciech Ziemba Metropolita Warmiński, Małgorzata Bogdanowicz-Bartnikowska – Warmińsko-Mazurski Kurator Oświaty w Olsztynie, Jarosław Matłach – Starosta Powiatu Szczycieńskiego, Józef Zapert – Wójt Gminy Rozogi, Teresa Samsel – Przewodnicząca Rady Gminy w Rozogach oraz liczni zaproszeni goście. Została odsłonięta i poświęcona tablica pamiątkowa ku czci patrona. W trakcie uroczystości nastąpiło nadanie szkole sztandaru z wizerunkiem Jana Pawła II. Ufundowali go mieszkańcy Rozóg, w tym właściciele miejscowych firm.
